દાંડી

                                             દાંડી

મહાત્મા ગાંધીજીએ ૧૯૩૦માં કરેલી દાંડી કૂચને લીધે દાંડી ગામ દુનિયાભરમાં પ્રખ્યાત થઇ ગયું છે. ગાંધીજીએ તેમના સત્યાગ્રહીઓ સાથે અમદાવાદના તેમના સાબરમતી આશ્રમથી દાંડી સુધી ચાલીને કૂચ કરી હતી, અને અહીંના દરિયાકિનારા આગળથી અંગ્રેજોના કાયદા વિરુદ્ધ ચપટી મીઠું ઉપાડ્યું હતું. ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં આ ઘટના બહુ જ જાણીતી છે. દાંડીની આ જગા જોવા દુનિયાભરમાંથી પ્રવાસીઓ આવે છે, અને ગાંધીજીની હિંમત અને સત્યનિષ્ઠાને યાદ કરે છે. અહીં મીઠાનો ઢગલો અને ગાંધીજીનું સ્ટેચ્યુ મૂકેલાં છે.  સુરતથી નવસારી ૩૮ કી.મી. અને ત્યાંથી દાંડી ૧૮ કી.મી. દૂર છે. દાંડીનો બીચ પણ જોવા જેવો છે.

મેં હજુ દાંડી જોયું નથી. ફોટા ગુગલ પરથી લીધા છે. (૧)ચપટી મીઠું ઉપાડતા ગાંધી (૨)હાલ આ જગાએ બનાવેલું પ્લેટફોર્મ, મીઠું અને ગાંધીજીનું સ્ટેચ્યુ.

મહલ ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ અને મહલ કેમ્પ સાઈટ

                            મહલ ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ અને મહલ કેમ્પ સાઈટ

મહલ એ દસ બાર ઘરની વસ્તીવાળું નાનું સરખું ગામ છે. તે ડાંગ જીલ્લાની લગભગ મધ્યમાં આવેલું હોવાથી જાણીતું સ્થળ છે. અહીં ગામના ચાર રસ્તા આગળ, પૂર્ણા નદીને કિનારે, જંગલ ખાતાનું ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ છે, અને અહીંથી ચારેક કી.મી. દૂર મહલ કેમ્પ સાઈટ આવેલી છે. આ બંને જગાએ રહેવાની વ્યવસ્થા છે. અગાઉથી બુકીંગ કરાવવું જરૂરી છે.

ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસની રૂમોમાં એટેચ્ડ સંડાસ, બાથરૂમ, પલંગો, ગાદલાં એમ બધી સગવડ છે. એ.સી. પણ ખરું. જમવાની સગવડ નથી, પણ જાતે રાંધીને ખાઈ શકાય. રૂમો આગળ ઝાડપાન અને સુંદર બગીચો છે. એક બાજુની રૂમોની પાછળ પૂર્ણા નદી અને તેમાં બાંધેલો ચેકડેમ દેખાય છે. નદીમાં ઉતરીને નહાવા જઇ શકાય એવું છે. સામે કિનારે અડાબીડ જંગલો છે.

નદીને સામે કિનારેથી મહલ કેમ્પ સાઈટ જવાય છે. આ રસ્તો પૂર્ણાને કિનારે કિનારે જંગલોમાં થઈને જાય છે. રસ્તો સાંકડો છે, સામેથી બીજું વાહન આવે તો પણ તકલીફ પડે એવો છે. મહલ કેમ્પ સાઈટમાં વાંસ, ઘાસ અને લીંપણથી બનાવેલી ગામઠી સ્ટાઈલની રૂમો છે. રસોઈ માટે રસોડું છે. જમવા બેસવા માટે મોટો પેવેલિયન (મંડપ) છે. વચ્ચે વિશાળ ખુલ્લું મેદાન છે. ત્રણ માળ ઉંચે ઝાડ અને માંચડા પર બાંધેલી બે ઝુંપડીઓ છે. તેમાં ચડવા માટે વાંસનાં પગથિયાંની સીડી બનાવેલી છે. ડાંગનાં જંગલોમાં વાંસ ખૂબ જ થાય છે. ઝાડ પરની ઝુપડીઓમાંથી પૂર્ણા નદીનું દૂર દૂર સુધી દર્શન થાય છે. પૂર્ણા અહીંથી જાજરમાન લાગે છે. નદીમાં પૂર આવેલું હોય ત્યારનું દ્રશ્ય તો કેવું ભવ્ય હોય એની કલ્પના કરી જોજો. અહીં કુદરતના સાનિધ્યમાં પીકનીક મનાવવાની કે બેચાર દિવસ રહેવાની બહુ જ મજા આવે.

વ્યારા, સોનગઢ, સુબીર અને આહવાથી મહલ જઇ શકાય છે. મહલ. વ્યારાથી ૪૫ કી.મી., સોનગઢથી ૩૮ કી.મી., સુબીરથી ૨૧ કી.મી. અને આહવાથી ૨૫ કી.મી. દૂર છે.

 

નોકાલીકાઈ ધોધ

                                        નોકાલીકાઈ ધોધ

ભારતનો સૌથી ઉંચો ધોધ કયો છે, તે જાણો છો? મેઘાલય રાજ્યમાં આવેલો નોકાલીકાઈ ધોધ ભારતનો સૌથી ઉંચો ધોધ છે. તે ૩૪૦ મીટર (૧૧૧૫ ફૂટ) ઉંચાઇએથી પડે છે. આમ તો ભારતનો સૌથી ઉંચો ધોધ થોસેઘર ગણાય, કેમ કે તે ૫૦૦ મીટર ઉંચાઈથી પડે છે, પણ ફેર એટલો છે કે તે એક કરતાં વધુ સ્ટેપમાં થઈને પડે છે, જયારે નોકાલીકાઈ એક જ સ્ટેપમાં પડે છે, આથી તેને નંબર એકનું બિરુદ આપી શકાય. થોસેઘર મહારાષ્ટ્રમાં સતારાથી ૨૦ કી.મી. દૂર આવેલો છે. જો થોસેઘરને નં. ૧ કહીએ તો નોકાલીકાઈ બીજા નંબરે આવે. નોકાલીકાઈ ભલે સૌથી ઉંચો ધોધ હોય, પણ તે નદીની જેમ પહોળો નથી, એ એક ધધુડો જ છે, અને તેથી તેમાં પાણીનો જથ્થો પણ બહુ નથી. આમ છતાં, આટલી બધી ઉંચાઈએથી પડતો હોય એટલે જોવાની મજા તો આવે જ. જાણે કે આકાશમાંથી પડતો હોય એવું લાગે.

નોકાલીકાઈ ચેરાપુજીથી ૭ કી.મી. દૂર આવેલો છે. ચેરાપુજી એ દુનિયાનું સૌથી વધુ વરસાદવાળું સ્થળ ગણાય છે. અહીં ઉપરના ભાગે ગાઢ જંગલોમાં વરસાદી પાણી ભેગું થવાથી આ ધોધ સર્જાય છે. ખાસી ભાષામાં ‘નોકાલીકાઈ’નો અર્થ છે, ‘કા લીકાઈનો કૂદકો’. લીકાઈ એક સ્ત્રીનું નામ છે. સ્ત્રી માટે નામ આગળ જેમ આપણે મીસ કે મીસીસ લગાડીએ, એ રીતે અહીં કા લગાડે છે, એટલે લીકાઈને કા લીકાઈ કહેવાય. આ સ્ત્રી ધોધ આગળથી નીચે કૂદી પડી હતી.

એની પાછળની કથા કંઇક આવી છે. કા લીકાઈ, ધોધના ઉપરવાસમાં રંગજીતે નામના ગામમાં રહેતી હતી. તેનો પતિ મરી જતાં તેને ફરી પરણવું પડ્યું. કા લીકાઈને આગલા પતિથી એક નાની બાળકી હતી. તેને  આવકનું કોઈ સાધન ન હતું. આથી તેણે મજૂરીનું કોઈ કામ શોધી કાઢ્યું. તે તેની બાળકીને એકલી મૂકીને  બહાર કામ પર જતી. આથી તે જયારે કામ પરથી પાછી આવતી ત્યારે, વધુમાં વધુ સમય બાળકી જોડે ગુજારતી. પરિણામે, તે તેના નવા પતિ માટે સમય ફાળવી શકતી નહિ. પતિને આ ગમતું નહિ. એક દિવસ એ બહાર હતી ત્યારે, અદેખા પતિએ બાળકીને મારી નાખી અને તેનું માથું અને હાડકાં ફગાવીને તેનું માંસ રાંધીને ખાઈ ગયો. જયારે લીકાઈ પાછી ફરી ત્યારે તેણે બાળકીને જોઈ નહિ અને માંસ રાંધેલું જોયું. તેને ભૂખ લાગી હતી, એટલે તેણે માંસ ખાઈ લીધું, એટલામાં તેની નજર કપાયેલી આંગળીઓ પર પડી. લીકાઈને તેની ગેરહાજરીમાં શું બન્યું હશે, તેનો ખ્યાલ આવી ગયો. તે ગુસ્સા અને શોકથી આકુળવ્યાકુળ થઇ ગઈ, અને હાથમાં ધારિયું લઈને દોડી, અને પર્વતની ધારે ધોધ આગળથી નીચે કૂદી પડી. આથી અહીંથી જે ધોધ પડતો હતો, તેનું નામ નોકાલીકાઈ (કા લીકાઈનો કૂદકો) પડી ગયું. એક કરુણ ઘટના.

અહીં એક મુખ્ય ધોધની જોડે જોડે બીજા નાના ધોધ પણ પડે છે. ગાઢ જંગલોમાં થઈને ધોધનું પાણી આવે છે. અને નીચે ખડક પર પડે છે. ધોધ નીચે પડે ત્યાં પાણીનું તળાવ ભરાય છે, ચોમાસામાં તળાવનું પાણી  બ્લ્યુ રંગનું લાગે છે, પણ ઉનાળામાં તે લીલા રંગનું થઇ જાય છે. અહીં વાદળ છવાયેલાં રહે છે. ઘણી વાર ધોધ વાદળમાં ઢંકાઈ જાય છે. ધોધનો આ બધો વિસ્તાર ખાસી હિલ્સમાંનો બહુ જ લીલોતરીવાળો છે.

ધોધ જોવા માટે, ધોધની સામે ઉપર ગેલેરી બનાવી છે. અહીંથી ધોધનાં સરસ દર્શન થાય છે. આટલી બધી ઉંચાઈએથી પડતો ધોધ જોઇને મુખમાંથી આશ્ચર્યનો ઉદગાર નીકળી પડે છે. ધોધ નીચે જે જગાએ પડે છે, તે જગા જોવી હોય તો કરાડ પર બનાવેલાં પગથિયાં ઉતરીને નીચે જવું પડે. એમાં વચ્ચે વચ્ચે વ્યૂ પોઈન્ટ આવે છે. જો કે પગથિયાં છેક નીચે સુધી નથી જતાં. અડધે જતામાં પગથિયાં પૂરાં થઇ જાય છે. બાકીનું તો આડાઅવળા રસ્તે ટ્રેકીંગ કરીને જ ઉતરવું પડે. લોકો આ ધોધ આગળ ટ્રેકીંગ, કેમ્પીંગ, પક્ષીનિરીક્ષણ, અને ફોટોગ્રાફી કરતા હોય છે.

ધોધ તરફ જતા રસ્તે અને ધોધ આગળ નાસ્તો અને ફ્રુટ વેચનારા બેસે છે. ઘણા સ્થાનિક લોકો તજ અને મધ વેચતા નજરે પડે છે. ઉપર ગેલેરી આગળ ઘણી દુકાનો છે. ધોધ તરફ જતા રસ્તે હવે ઝાડપાન કપાઈ રહ્યાં છે, અને કોલસાની ખાણો ખુલી રહી છે. ધોધ જોવાનો ઉત્તમ સમય સપ્ટેમ્બર-ઓક્ટોબર છે. શિયાળામાં ધોધમાં પાણી ઓછું થઇ જાય છે. મેઘાલયનું ટુરીઝમ ખાતું ધોધની સારસંભાળ રાખે છે. આ ધોધ મેઘાલય ટુરીઝમ માટે ગૌરવ સમાન છે. મેઘાલય ફરવા આવનારા પ્રવાસીઓ આ ધોધ જોવા અચૂક જતા હોય છે.

ચેરાપુજી અહીં સોહરા તરીકે જાણીતું છે. મેઘાલયની રાજધાની શિલોંગથી તે ૫૩ કી.મી. દૂર છે. ચેરાપુજીમાં રહેવા માટે હોટેલો છે. અહીં ખાસી પ્રકારનું ખાવાનું, ખાસ કરીને પોર્ક ભાત મળે છે. સોહરા પુલાવ એ અહીંની બહુ જાણીતી આઈટેમ છે, તે ખાસ ખાવી જોઈએ. પંજાબી, ચાઇનીઝ અને બંગાળી વાનગીઓ પણ મળે છે.  નોકાલીકાઈ ધોધ ઉપરાંત, ચેરાપુજીમાં ડેઇન્થલેન ધોધ, રામકૃષ્ણ મિશન, ડબલ ડેકર લીવીંગ રૂટ બ્રીજ વગેરે જોવા જેવી જગાઓ છે. આસામના જાણીતા શહેર ગૌહતીથી ચેરાપુજી ૧૪૮ કી.મી. દૂર છે.

નોંધ: મેં આ ધોધ જોયેલો નથી. ફોટા ગુગલ વેબસાઈટ પરથી લીધા છે.

સ્વામીનારાયણ મંદિર, પોઈચા

                              સ્વામીનારાયણ મંદિર, પોઈચા

વડોદરાથી રાજપીપળાના રસ્તે વડોદરાથી આશરે ૬૫ કી.મી. દૂર નર્મદા નદીના કિનારે પોઈચા ગામમાં ભવ્ય સ્વામીનારાયણ મંદિર બન્યું છે. ૨૦૧૩માં બનેલું આ મંદિર નીલકંઠધામ તરીકે જાણીતું છે. મુખ્ય મંદિરમાં શેષનાગ સાથે વિષ્ણુ ભગવાન બિરાજમાન છે. તદુપરાંત, ગણેશજી, હનુમાનજી, સપ્તર્ષિ, વિષ્ણુના અવતાર તથા અન્ય મંદિરો છે. મંદિરમાં ફુવારા છે, ૧૦૮ ગૌમુખ છે, એમાં સ્નાન કરી શકાય છે. સાંજની આરતીનું ઘણું મહત્વ છે, આરતી સમયે હાથી સાથે સવારી નીકળે છે. સાંજે બધે રંગબેરંગી રોશની કરાય છે, એ મંદિરની શોભામાં વધારો કરે છે. વડતાલ સ્વામીનારાયણ મંદિરની ગાદી અહીંનો વહીવટ સંભાળે છે.

મંદિર આગળ પાર્કીંગની સરસ વ્યવસ્થા છે. બાળકોને રમવા માટે મેદાન છે. રહેવા જમવાની વ્યવસ્થા છે. અહીંથી નર્મદાને સામે કિનારે કરનાળી ગામ છે. નર્મદા નદીમાં નહાવાની મજા આવે એવું છે. નદીની રેતીમાં રસ્તો બનાવ્યો છે, એટલે ગાડી છેક પાણીની નજીક લઇ જઇ શકાય એવું છે.

નીલકંઠધામની બાજુમાં, સહજાનંદ યુનિવર્સ નામનું નવું સંકુલ ૨૦૧૫માં બન્યું છે. તેમાં જાતજાતનાં આકર્ષણો ઉભાં કર્યાં છે. અહીં સ્વામીનારાયણ ભગવાનની ૧૫૨ ફૂટ ઉંચી મૂર્તિ છે. નીલકંઠ હૃદય કમળ છે, રામાયણ, મહાભારતના પ્રસંગો, કૃષ્ણલીલા અને બીજાં અનેક સ્ટેચ્યુ છે. ભૂલભૂલૈયા, હોરર હાઉસ, લાઈટ અને સાઉન્ડ શો વગેરે છે. આખો વિસ્તાર સાત ભાગમાં વહેંચેલો છે. ગેટ બહુ જ આકર્ષક છે. સમય સવારના ૧૧ થી સાંજના ૮ સુધીનો છે. ફોટા પડવાની છૂટ છે.

દર્શન કરવા તથા એક દિવસની પીકનીક મનાવવા માટે આ સરસ જગા છે. પોઈચા રાજપીપળાથી ૧૩ કી.મી. દૂર છે.

નોંધ: ફોટા ગુગલ પરથી લીધા છે.

પ્રામાણિક રીક્ષાવાળો

                                     પ્રામાણિક રીક્ષાવાળો

સામાન્ય રીતે રીક્ષાવાળાની છાપ આપણા પર કેવી હોય છે? કે જેટલા રૂપિયા થતા હોય તેના કરતાં પાંચદસ રૂપિયા વધારે જ પડાવી લે. પણ મારી સાથે બનેલી એક ઘટનાની વાત કરું.

એક વાર અમારે ટ્રેનમાં બહારગામ જવાનું હતું. ઘેરથી રેલ્વે સ્ટેશને જવા અમે રીક્ષા કરી. સ્ટેશને પહોંચ્યા અને રીક્ષામાંથી ઉતર્યા, પછી પૂછ્યું, ‘ભાઈ, કેટલા રૂપિયા થયા?’

રીક્ષાવાળો કહે, ‘સાહેબ, આમ તો મીટરથી ૯૪ રૂપિયા થાય છે, પણ તમે ૯૦ આપશો તો ય ચાલશે.’

મને ખૂબ નવાઈ લાગી. સામાન્ય રીતે ૯૪ રૂપિયા થયા હોય તો રીક્ષાવાળો ૧૦૦ રૂપિયા જ માગે. અને આપણેય રકઝક કર્યા વગર ૧૦૦ રૂપિયા આપી દઈએ. થોડા રૂપિયા ખાતર માથાકૂટ કરીને ક્યાં મૂડ બગાડવો?

એટલે આ રીક્ષાવાળાએ ૯૪ રૂપિયાને બદલે ૯૦ માગ્યા તેનું મને તો ઘણું જ આશ્ચર્ય થયું. રીક્ષાવાળા આવું કરે જ નહિ. મેં પાકીટમથી ૧૦૦ રૂપિયાની નોટ કાઢીને એને આપી, અને કહ્યું, ‘ભાઈ, ૧૦૦ રૂપિયા રાખી લે.’

રીક્ષાવાળાએ ૧૦૦ રૂપિયા ના રાખ્યા. મારી ‘ના’ છતાં ય એણે મને ૧૦ની નોટ પાછી આપી, અને બોલ્યો, ‘સાહેબ, હું ક્યારેય મીટર કરતાં વધુ રૂપિયા લેતો નથી. એટલે તો હું ખૂબ ખૂબ સુખી છું.’

આજના જમાનામાં એક રીક્ષાવાળો આટલો પ્રામાણિક હોય એવું ભાગ્યે જ બને. આમ છતાં, હજારોમાં એક હોય એવા, આવા કિસ્સા જોવા મળે છે. એટલે તો દુનિયા ચાલ્યા કરે છે. અહીં માત્ર ૪ રૂપિયા બચે, તેનો સવાલ નથી, પણ માણસની વૃત્તિ કેવી છે, તે અગત્યનું છે.

મને શું શું ગમે?

                                         મને શું શું ગમે?

બધાને કંઇક ને કંઇક શોખ તો હોય જ. પણ રોજિંદી જિંદગીમાં, નોકરી કે ધંધામાં બધા શોખ સંતોષકારક રીતે પૂરા નથી થતા હોતા. જીવન જીવવા માટે પૈસાની જરૂર તો હોય છે જ, એટલે નોકરીધંધો તો કરવો જ પડે. ઘણાની નોકરી એવી હોય છે કે તે ગમતી ના હોય તો ય કરવી પડે. એ બધામાં જિંદગીની મજા મારી જાય છે. એને બદલે આપણે નોકરીધંધો એવા પ્રકારનો સેટ કરીએ કે એ આપણને ગમતો હોય, તો પૈસા ય મળે અને શોખ પણ પૂરા થાય. અમારા પાડોશી પંકજની જ વાત કરું. એ એન્જીનીયર થયો, કારખાનામાં નોકરી મળી, પણ તેને જરા ય મજા ના આવી. એને કારીગરો કરતાં વિદ્યાર્થીઓની સંગત વધુ પસંદ હતી. છેવટે એણે કોલેજમાં લેકચરરની નોકરી શોધી કાઢી. આજે એ બહુ ખુશ છે.

આ બધા ઉપરથી આજે મને વિચાર આવ્યો કે લાવ, મને શું શું ગમે છે, એની નોંધ કરું. મને એમ કે આપણને જે બેચાર શોખ છે, એની જ નોંધ કરવાની ને? એમાં શું વાર લાગવાની? પણ જેમ જેમ વિચારતો ગયો, તેમ તેમ યાદી લાંબી થતી ગઈ. મને જે નાની નાની ચીજો ગમતી હતી, તે બધી યાદ આવવા લાગી, અને તે પણ નોંધી, એ યાદી અહીં બ્લોગમાં મૂકું છું.

   મને શું શું ગમે?

૧. નવાં નવાં સ્થળો જોવા જવાનું. સાથે કોઈ કંપની હોય તો બહુ ગમે.

૨. જૂનાં ઐતિહાસિક સ્થળો જોવા જવાનું.

૩. આ બધાં સ્થળોએ ફોટા પાડવાના.

૪. એ ફોટાઓનો વ્યવસ્થિત સંગ્રહ કરવાનો.

૫. એ સ્થળો વિષે પ્રવાસવર્ણન લખવાનું અને બ્લોગમાં મૂકવાનું.

૬. એ વર્ણન અને ફોટા મિત્રો, સ્નેહીઓને મોકલવાના.

૭. એ ફોટા ફેઈસબુક અને વોટ્સઅપ પર મૂકવાના.

૮. ગુગલ પરથી કે ઓળખીતાઓ દ્વારા કે ચોપડીઓ વાંચીને પ્રવાસનાં નવાં સ્થળો વિષે માહિતી ભેગી કરવાની અને તે જગાઓએ જવાનો પ્લાન બનાવવાનો.

૯. કોઈ બનેલી ઘટના કે કિસ્સા પરથી વાર્તા લખવાની. (આપનો કે આપે સાંભળેલો કોઈ બનાવ કે કિસ્સો હોય તો મને લખજો, હું તેના પરથી વાર્તા લખીશ.)

૧૦. જોક્સ, કિસ્સા અને કોયડા લખવાના અને તેને બ્લોગ પર મૂકવાના.

૧૧. વાંચવાનું. (સફારી, ચિત્રલેખા, કિસ્સાઓ, જોક્સ, કોયડા, પુસ્તકો, વાર્તાઓ, મોટીવેશન, ઉંધાં ચશ્માં, એન્કાઉન્ટર વગેરે.)

૧૨. ગમતા લેખકો: શરદ ઠાકર, જીતેન્દ્ર અઢિયા, સુધા મૂર્તિ, અશ્વિની ભટ્ટ, હરકિસન મહેતા, ગિરીશ ગણાત્રા, વીજળીવાળા વગેરે.

૧૩. મોટીવેશન અંગે વાંચવાનું અને તેના સેમીનારમાં ભાગ લેવાનું.

૧૪. હિન્દી ફિલ્મોનાં કર્ણપ્રિય ગીતો સાંભળવાનાં અને તેનો સંગ્રહ કરવાનો. વિડીયો ગીતો જોવાનાં.

૧૫. નવરાત્રિના ગરબા.

૧૬. મંદિરોમાં દર્શન કરવા જવાનું અને મંદિરમાં પ્રસાદી લેવાની.

૧૭. ગાડી લઈને ફરવાનું.

૧૮. ગુજરાતી જમવાનું.

૧૯. કુટુંબી અને સગાંઓને ત્યાં જવાનું.

૨૦. તેમને, મારે ત્યાં બોલાવવાનું અને જમાડવાનું.

૨૧. મનગમતા વિષયો પર વાતો અને ચર્ચા કરવાનું.

૨૨. બધાને ભેગા કરી કોઈ ફંક્શન કરવાનું.

૨૩. ધોધ ખૂબ ગમે, તેમાં નહાવાનું મળે તો મજા આવી જાય.

૨૪. ખડ ખડ વહેતી નદીમાં નહાવાનું.

૨૫. દરિયાનો કિનારો અને મોજાંમાં નહાવાનું.

૨૬. વરસાદ જોવાનું અને તેમાં નહાવાનું.

૨૭. જંગલોમાં રખડવાનું.

૨૮. ટ્રેન અને સ્ટેશન

૨૯. બસ અને ટ્રેનની મુસાફરીમાં બાહરી દ્રશ્યો જોવાનું.

૩૦. વિમાનના ટેક ઓફ અને લેન્ડીંગની ક્ષણો અનુભવવાનું.

૩૧. વિમાનમાંથી નીચેની ધરતી જોવાનું.

૩૨. બાંકડા પર બેસીને વાતો કરવાનું.

૩૩. સુંદર ફૂલોવાળો બગીચો.

૩૪. ટીકીટ સંગ્રહ, સિક્કા સંગ્રહ (જો કે હું બહુ કરી શક્યો નથી.)

જુઓ, યાદી કેટલી લાંબી થઇ ગઈ ! તમે પણ તમારી જાત સાથે વાતો કરી, તમારી ગમતી ચીજો શોધી કાઢજો.

મને ગમતી બાબતોની થોડી તસ્વીરો અહીં મૂકી છે. (૧) ઐતિહાસિક સ્થળ (૨) મંદિરમાં પ્રસાદી (૩) ગાડી લઈને ફરવાનું (૪) બધાને ભેગા કરી કોઈ ફંક્શન કરવાનું (૫) ધોધમાં નહાવાનું (૬) દરિયામાં નહાવાનું (૭) જંગલમાં રખડવાનું