કીર્તિ મંદિર

                                                           કીર્તિ મંદિર

પોરબંદરમાં મહાત્મા ગાંધીજીનું આ સ્મારક મંદિર છે. પોરબંદરમાં ગાંધીજી ૨ ઓક્ટોબર, ૧૮૬૯ના રોજ જે ઘરમાં જન્મ્યા હતા તે પુરાણા ઘરની આજુબાજુ જ આ કીર્તિમંદિર બનાવાયું છે. આ મંદિર બાંધવામાં પોરબંદરના મહારાજા શ્રીનટવરસિંહજી અને રાજરત્ન શ્રીનાનજી કાલિદાસ મહેતાનો મોટો ફાળો છે. પુરુષોત્તમ મિસ્ત્રીએ બાંધકામ કર્યુ છે. કીર્તિ મંદિર ૧૯૫૦માં બનીને તૈયાર થયું, અને સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે તે પ્રજા માટે ખુલ્લું મૂક્યું. મંદિરની ઉંચાઇ ૭૯ ફૂટ છે, જે ગાંધીજીની ૭૯ વર્ષની ઉમરનો નિર્દેશ કરે છે. ગાંધીજીને બધા ધર્મો પ્રત્યે આદર હતો, કીર્તિ મંદિરના સ્થાપત્યમાં એવા છ ધર્મો – હિંદુ, બૌદ્ધ, જૈન, પારસી, ચર્ચ અને મસ્જીદનું મિશ્રણ દેખાય છે. મંદિરની મધ્યમાં ગાંધીજી અને કસ્તૂરબાનાં ફૂલ સાઈઝનાં પેઈન્ટીંગ જોડે જોડે મૂકેલાં છે. તેમના પગ આગળ તેમના જીવનનાં સૂત્રો ‘સત્ય’ અને ‘અહિંસા’ લખેલાં છે. જમણી બાજુના બે રૂમોમાં અનુક્રમે મગનલાલ ગાંધી અને મહાદેવ દેસાઈનાં સ્મારકો છે. ડાબી બાજુના રૂમમાં પ્રદર્શન છે, ગાંધીજીના જૂના ફોટા છે. આ બધી રૂમોમાં ખાદી અને હસ્તકલાની વસ્તુઓ મૂકેલી છે. મંદિરમાં પુસ્તકોનું વેચાણ કેન્દ્ર અને કસ્તૂરબા મહિલા લાયબ્રેરી પણ છે. મંદિરમાં ગાંધીજી જે જગાએ જન્મેલા તે જગાએ સ્વસ્તિકનું ચિહ્ન દોરેલું છે. મંદિરમાં સાંજે ૫ વાગે ગાંધીજીનું પ્રિય ભજન ‘વૈષ્ણવજન તો તેને રે કહીએ…’ ગવાય છે. મુલાકાતીઓને અહીં ગાંધીયુગમાં પહોંચી ગયાનો અનુભવ થાય છે. કીર્તિ મંદિર એ અગત્યનું ટુરિસ્ટ આકર્ષણ છે. ભારતના અને વિદેશના કેટલા યે મહાનુભાવોએ આ સ્થળની મુલાકાત લીધેલી છે.

ઈજીપ્તની રાણી કલીયોપેટ્રા

                                    ઈજીપ્તની રાણી કલીયોપેટ્રા

રાણી કલીયોપેટ્રાનું નામ તો બધાએ સાંભળ્યું જ હશે. તેનું સૌન્દર્ય અને તેની રાજ ચલાવવાની કુશળતાને લીધે તે દુનિયામાં ખૂબ જ જાણીતી છે. ઈજીપ્તમાં ટોલેમી વંશની તે છેલ્લી રાજા હતી. તેનું આખું નામ કલીયોપેટ્રા-7 ફીલોપેટર હતું. કલીયોપેટ્રા ગ્રીક નામ છે, તેનો અર્થ ‘પિતાની કીર્તિ’ એવો થાય છે.

કલીયોપેટ્રાનો જન્મ ઈ.સ. પૂર્વે ૬૯માં એટલે કે આજથી ૨૦૮૫ વર્ષ પહેલાં ઈજીપ્તમાં થયો હતો. તે વખતે ઈજીપ્તમાં, તેના પિતા ટોલેમી-૧૨ ઓલેટસનું રાજ ચાલતું હતું. ટોલેમીઓ મેસેડોનીયન ગ્રીક કુટુંબના (એલેક્ઝાન્ડર ધ ગ્રેટના વંશજો) હતા, અને અને ગ્રીક ભાષા જ બોલતા. પણ કલીયોપેટ્રાએ ઈજીપ્તની  ભાષા શીખી લીધી હતી અને તે ઈજીપ્શીયન ભાષામાં જ વાત કરતી. તે ઈજીપ્તની દેવી આઈસીસની પૂજા પણ કરતી. તેની માતાનું નામ કલીયોપેટ્રા-૫ હતું. ઈજીપ્તમાં તે વખતે એવો વિચિત્ર રીવાજ હતો કે રાજા પોતાની બહેનને જ પરણતો. તેની માતા તેના પિતાની બહેન હતી.

કલીયોપેટ્રા શરુમાં તેના પિતા જોડે રાજ્ય સંભાળતી, પછી તે તેના ભાઈઓ ટોલેમી-૧૩ અને ટોલેમી-14 જોડે રાજ સંભાળવા લાગી. રીવાજ મૂજબ તેણે તેના આ બંને ભાઈઓ જોડે લગ્ન કર્યાં. પણ તેમને બાળકો ન હતાં. તેને ભાઈઓ જોડે બહુ ફાવ્યું નહિ, આથી તે સ્વતંત્ર રીતે રાજ કરવા લાગી. તેણે ટોલેમી અટક પણ છોડી દીધી.

એવામાં કલીયોપેટ્રાને જુલિયસ સીઝર જોડે પરિચય થયો. સીઝર રોમન યોદ્ધો અને શાસક હતો. કલીયોપેટ્રા સીઝરને ઈ.સ. પૂર્વે ૪૮માં પહેલી વાર મળી ત્યારે તે ૨૧ વર્ષની અને સીઝર ૫૨ વર્ષનો હતો. છતાં ય આ સંબંધ પ્રેમમાં પરિણમ્યો. તેણે સીઝર સાથે લગ્ન કર્યાં. તેમને એક પુત્ર જન્મ્યો, તેનું નામ સિઝેરીયન રાખ્યું. ઈ.સ. પૂર્વે ૪૪માં સીઝરનું ખૂન થયું. ત્યાર પછી કલીયોપેટ્રાએ રોમના શાસક માર્ક એન્ટોની જોડે સંબંધ રાખ્યો, તેમાં તેને બે દિકરીઓ કલીયોપેટ્રા સેલીન-૨ અને એલેક્ઝાન્ડર હેલીઓસ તથા એક દિકરો ટોલેમી ફિલાડેલફસ થયા. એન્ટોનીએ એક યુદ્ધમાં હારતાં, આપઘાત કર્યો. કલીયોપેટ્રાએ પણ રીવાજ મૂજબ પોતાની જાતને સર્પદંશ દઈ આપઘાત કર્યો. કલીયોપેટ્રા મરી ગઈ એ દિવસ, ઓગસ્ટ ૧૨, ઈ.સ. પૂર્વે ૩૦ હતો. તેણે ઈ.સ. પૂર્વે ૫૧ થી ૩૦ એમ ૨૧ વર્ષ રાજ કર્યું. તે ક્વીન ઓફ નાઇલ કહેવાતી. પુરુષ રાજાઓના જમાનામાં તે એક પ્રભાવશાળી સ્ત્રી નેતા હતી. નાઇલ એ ઈજીપ્તની નદીનું નામ છે.

તેના પછી તેના પુત્ર સિઝેરીયને થોડો સમય ગાદી સંભાળી અને પછી ઈજીપ્તમાં રોમન સામ્રાજ્ય આવી ગયું.

કલીયોપેટ્રા દેખાવે બહુ જ સુંદર હતી. તે હોશિયાર અને ચાર્મીંગ હતી. તેના બોલવામાં બહુ જ મીઠાશ હતી. પોતાની વાત બીજાઓ સ્વીકારે એવી રીતે વાત કરવાની એનામાં આવડત હતી. ભલભલા સત્તાધીશોને વશ કરવાની એનામાં કળા હતી. કહે છે કે તેને નવ ભાષાઓ આવડતી હતી, બીજા દેશોના રાજાઓ જોડે વાત કરવા તેણે દુભાષિયો રાખવો નહોતો પડતો.

કલીયોપેટ્રા પશ્ચિમી સંસ્કૃતિમાં બહુ જાણીતી છે. શેક્સપિયરે તેના જીવન પર ‘એન્ટોની એન્ડ  કલીયોપેટ્રા’ નાટક લખ્યું હતું. જ્યોર્જ બર્નાર્ડ શોએ ‘સીઝર એન્ડ કલીયોપેટ્રા’ નાટક રચ્યું હતું. કલીયોપેટ્રા નામની ફીલ્મ પણ બે વાર બની છે.

એક કિસ્સો – ચાનું વળગણ

                                           એક કિસ્સો – ચાનું વળગણ

મારા એક મિત્ર સૂરતની કોલેજમાં પ્રોફેસર હતા. ખૂબ જ વિદ્વાન માણસ, પરોપકારી અને ભલા પણ એટલા જ. અડધી રાતે પણ મદદ કરવા તત્પર. હસમુખા સ્વભાવના એ પ્રોફેસર જોડે સહુ કોઈને ફાવે. તેઓ ચા પીવાના જબરા શોખીન હતા. દિવસમાં કેટલાય કપ ચા પી નાખે.

એક વાર હું સૂરત તેમને મળવા માટે ગયો. મારે અમુક વિષયમાં તેમનું માર્ગદર્શન લેવું હતું. અગાઉથી ફોન કરીને જ મળવાનું નક્કી કર્યું હતું. સૂરત પહોંચીને મેં ફરી ફોન કર્યો, ‘સાહેબ, હું સૂરત આવી ગયો છું, કેટલા વાગે આપને મળવા આવું?’

તેમણે જવાબ આપ્યો, ‘વેલકમ, મારા દોસ્ત, તમને રાતે બાર વાગે મળવાનું ફાવશે?’

જવાબ સાંભળીને જરા નવાઈ લાગી. સાહેબ કદાચ બહુ જ busy હશે, એટલે રાતનો ટાઈમ આપ્યો હશે. રાત્રે ઉંઘવાને બદલે તે મળવા તૈયાર હતા. મારે તો ‘હા’ જ પાડવાની હતી. મેં કહ્યું, ‘સાહેબ, જરૂર ફાવશે.’

‘બસ, તો રાતે કોલેજમાં મારી ઓફિસમાં આવી જજો. નિરાંતે વાતો કરીશું.’

સાહેબ રાતે બાર વાગે નિરાંતે વાતો કરવા તૈયાર હતા. મોટા પ્રોફેસરોને ઘણું કામ હોય છે. એટલે તેઓ પોતાની ઓફિસની એક ચાવી પોતાની પાસે રાખતા હોય છે. આથી તેઓ ગમે ત્યારે પણ ઓફિસમાં જઈને કામ કરી શકે.

હું રાતે બાર વાગે કોલેજ પહોંચ્યો. ચોકીદારને સાહેબનું નામ કહ્યું, એટલે એણે અંદર જવા દીધો. સાહેબ ઓફિસમાં બેઠા બેઠા કોઈ વિદ્યાર્થીની નોટ ચેક કરતા હતા. મને જોઇને બોલ્યા, ‘આવો, આવો, મી. શાહ, કેમ છો? તમારી રીસર્ચ વિષે આપણે ચર્ચા કરવાના જ છીએ, પણ પહેલાં એક કપ ચા પીએ.’

મેં કહ્યું, ‘સાહેબ, અત્યારે તમે ઘેર જવાની ઉતાવળમાં હશો. અત્યારે ચા મુલતવી રાખીએ.’

‘અરે, ચા વગરતે કંઇ ચાલતું હશે? ચા તો પીવી જ પડે. આપણે એમ કરીએ, કોલેજના ગેટની સામેની હોટેલમાં ચા સરસ બને છે, ત્યાં જઈને પીએ, મજા આવશે.’

મારી આનાકાની છતાં ય એ મને ખેંચી ગયા. અમે બે ય બહાર નીકળ્યા. મેં કહ્યું, ‘મારી ગાડી લઇ લઉં’

એ કહે, ‘ના, ના, ચાલતા જ જઈએ. હોટેલ સામે નજીક જ છે.’

અમે ચાલતા ત્યાં પહોંચ્યા. પણ હોટેલવાળો રાતે બાર વાગ્યા સુધી હોટેલ થોડી ખુલ્લી રાખે? હોટેલ બંધ હતી ! પણ એમ હાર માને તો એ પ્રોફેસર શાના? કહે, ‘ચાલો, થોડે દૂર બીજી હોટેલ છે, ત્યાં જઈએ.’

મેં ફરી ગાડી લેવાની વાત કરી. તે બોલ્યા, ‘અરે, ગાડી રહેવા દો, ચાલતા મજા આવશે.’

અડધો કી.મી. પછી, ચાની એક દુકાન આવી. સદનસીબે એ ખુલ્લી હતી. અમે ચા પીધી અને ચાલતા પાછા આવ્યા. એમની ઓફિસના બારણે પહોંચ્યા, ત્યાં પટાવાળો બહાર ખુરસીમાં બેઠો બેઠો લગભગ ઉંઘતો હતો. અમારાં પગલાંના અવાજથી ઝબકીને જાગ્યો. સાહેબે તેને કહ્યું, ‘મગન, જો દૂધ રહ્યું હોય તો અડધો અડધો કપ ચા બનાવી કાઢ ને !!’

બોલો, આ સાંભળીને તમે ચમકી ગયા ને? બહાર ચા પીને આવ્યા પછી, સાહેબ તરત જ ચા મૂકવાનું કહેતા હતા !

પછી તો અમે તેમની ઓફિસમાં બેસીને વિગતે વાતો કરી, મારા પ્રશ્નોનું તેમણે સંતોષકારક સમાધાન આપ્યું. પછી કહે, ‘ચાલો, ધાબા પર બેસીએ. થોડાં ગપ્પાં મારીએ.’

મને થયું કે સાહેબને ઉંઘ નહિ આવતી હોય? ઘેર જવાની ઉતાવળ નહિ હોય? મારી ‘ના’ છતાં ય અમે બંને ધાબા પર ગયા. અંધારામાં લેબોરેટરીનાં સાધનો જોયાં, અને ધાબાની પાળી પર બેસી વાતો અને ગપ્પાં ચલાવ્યાં. સૂરતનો રાતનો નજારો જોયો. પછી હું મારા મુકામે પહોંચ્યો ત્યારે રાતના ત્રણ વાગ્યા હતા. સાહેબની દિલેરીને યાદ કરતાં કરતાં ઉંઘી ગયો.

ઇગ્વાસુ ધોધ

    બ્રાઝીલમાં અત્યારે ઓલિમ્પિક ચાલે છે. તેના અનુસંધાનમાં બ્રાઝીલમાં આવેલ એક ધોધ, ઇગ્વાસુ ધોધનો લેખ અહીં મૂકું છું. મેં જોયેલ નથી. માહિતી ભેગી કરીને લેખ લખેલ છે. ફોટા ગુગલ પરથી લીધા છે.                                                    

                                                        ઇગ્વાસુ ધોધ 

દુનિયાના બે મહાન ધોધ, નાયગરા અને વિક્ટોરિયા, ત્યાર પછી ત્રીજા નંબરે આવતો હોય એવો ધોધ છે દક્ષિણ અમેરીકામાં આવેલો ઇગ્વાસુ ધોધ. આ ધોધ ભલે ઓછો જાણીતો હોય તો પણ દર વર્ષે લાખો લોકો આ ધોધ જોવા આવતા હોય છે. આ ધોધની પહોળાઈ, સેંકડો ફાંટારૂપે પડતો ધોધ અને પાણીનો જથ્થો જોઈને લાગે છે કે ખરેખર, આ એક જોવા જેવી કુદરતની અદભૂત રચના છે.

દક્ષિણ અમેરીકાના બ્રાઝીલ અને આર્જેન્ટીના દેશો વચ્ચે થઈને વહેતી ઇગ્વાસુ નદી પર આ ધોધ આવેલો છે. બલ્કે, આખી ઇગ્વાસુ નદી જ ધોધરૂપે પડે છે. નીચે પડેલી નદી, ખીણમાં આગળ વહીને લગભગ ૨૩ કી.મી. પછી પારાના નામની નદીને મળે છે. ઇગ્વાસુ ધોધ જ બ્રાઝીલ અને આર્જેન્ટીના વચ્ચેની સરહદનું કામ કરે છે.

ઇગ્વાસુ ધોધ અર્ધગોળાકાર સ્વરૂપનો છે. તેની ધાર કુલ ૨.૭ કી.મી. પહોળી છે. એટલે કે પહોળાઈમાં આ ધોધ નાયગરા અને વિક્ટોરિયા બંને કરતાં મોટો છે. ધોધની સરેરાશ ઉંચાઈ ૬૮ મીટર છે. જોકે ધોધના વચલા ભાગ આગળ ઉંચાઈ ૮૨ મીટર જેટલી છે. એટલું જ નહિ, આ વચલા ભાગ આગળ જ ધોધનું મોટા ભાગનું પાણી પડે છે. આ જગાએ તો જવાય જ નહિ, દૂરથી જ તેનાં દર્શન કરવાનાં. વચલો અ ભાગ અંગ્રેજી U-આકારનો છે. તેને Devil’s throat (ડેવીલ્સ થ્રોટ, દુષ્ટ માણસનું ગળું) કહે છે. આ ભાગની પહોળાઈ ૭૦૦ મીટર જેટલી છે.

આખી પહોળાઈમાં આ ધોધ સળંગ નથી, પણ ૭૫ થી માંડીને ૨૭૫ ફાંટાઓમાં વહેંચાયેલો છે. તેના આ ફાંટાઓ વિષે પણ એક કથા છે. એક સુંદર કન્યા એક વાર ઇગ્વાસુ નદીમાં હોડીમાં બેસીને તેના પ્રેમીને મળવા નીકળી હતી. એક દેવને આ કન્યા ગમી ગઈ, પણ કન્યાએ દેવને દાદ દીધી નહિ. આથી દેવે ગુસ્સામાં આવીને નદીને અસંખ્ય ફાંટામાં વહેંચી નાખીને ફાંટાવાળો ધોધ બનાવી દીધો અને તે કન્યાના પ્રેમીને ધોધમાં વહાવી દીધો. છે ને મઝાની વાર્તા ! આવી દંતકથાઓ આપણે ત્યાં જ હોય છે, એવું નથી. દુનિયામાં બધે હોય છે. અહીના ફાંટાઓના દરેક ધોધને પણ નામ આપેલાં છે જેમ કે સાન માર્ટીન ધોધ, બોસેટી ધોધ, સાલ્ટો ફ્લોરીયાનો વગેરે.

ઇગ્વાસુનો અર્થ છે big water,એટલે કે ઘણું પાણી. હા, આ ધોધમાં સરેરાશ દર સેકન્ડે ૧૭૪૬ ઘનમીટર પાણી વહે છે. નાયગરા પછી તે બીજા નંબરે આવે છે. આ ધોધનો ભૂતકાળનો મહત્તમ રેકોર્ડ દર સેકન્ડે ૧૨૮૦૦ ઘનમીટરનો છે. ૨૦૦૬ માં આ વિસ્તારમાં દુકાળ પડ્યો ત્યારે ધોધમાં પાણી ઘટીને દર સેકન્ડે ફક્ત ૩૦૦ ઘનમીટર થઇ ગયું હતું.

ડેવીલ્સ થ્રોટ આગળ પાણી પડે ત્યારે ત્યાં પેદા થતું ધુમ્મસ ૩૦ થી ૧૫૦ મીટર ઉંચે ઉંડે છે. નાયગરા કરતાં પણ આ ધુમ્મસની ઉંચાઈ વધારે છે. અને અવાજ તો એટલો બધો કે વાદળો ગાજતાં હોય એવું લાગે. અહીં પક્ષીઓ પણ ઉડતાં દેખાય છે.

૧૪૯૨માં કોલંબસે અમેરીકા ખંડ શોધ્યા પછી, યુરોપના દેશોમાંથી, લોકોનાં ધાડેધાડાં અમેરીકા તરફ દોડી રહ્યાં હતાં. ઇગ્વાસુ ધોધ, સૌ પ્રથમ સ્પેનિશ યુરોપિયન કાબેઝા-ડી-વાકાએ ૧૫૪૧માં જોયો હતો. હાલ ધોધની બંને બાજુ બંને દેશોએ નેશનલ પાર્ક બનાવ્યા છે. બ્રાઝીલ. બંને નેશનલ પાર્ક યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટમાં છે.

આર્જેન્ટીના તરફ ધોધની સૌથી નજીકનું શહેર પ્યુરટો, બ્રાઝીલ તરફ ફોઝ ડો અને પારાગ્વે તરફ સ્યુદાદ ડેલ છે. બ્રાઝીલના સાઓ પાઉલો કે આર્જેન્ટીનાના બ્યુએનોસ એરીસથી આ શહેરોમાં વિમાનમાર્ગે આવી શકાય છે. પ્યુરટોથી ધોધ ૨૫ કી.મી. દૂર છે, ફોઝ ડોથી પણ લગભગ એટલો જ. આ બધાં શહેરોથી ઇગ્વાસુ ધોધના નેશનલ પાર્ક તરફ જવા માટે બસ કે ટેક્ષી મળી રહે છે. આ શહેરોને પોતાનાં એરપોર્ટ છે તથા હોટેલો પણ બહુ મોંઘી નથી. આ સિવાય નેશનલ પાર્કની નજીક પણ એરપોર્ટ ઉભાં કર્યાં છે. આર્જેન્ટીના તરફ ઇગ્વાસુ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ, આર્જેન્ટીના અને બ્રાઝીલ તરફ ઇગ્વાસુ ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ, બ્રાઝીલ. આ બંને એરપોર્ટથી ધોધ સાવ નજીક છે. પણ અહીંની હોટેલો મોંઘી છે.

નેશનલ પાર્કમાં પ્રવેશ માટે બંને બાજુ ટીકીટ લેવાની રહે છે. જો કે પાર્કમાં પ્રવેશ્યા પછી અંદરની બસ સર્વીસ ફ્રી છે. બ્રાઝીલ બાજુ, ઉપરના ભાગે ખુલ્લી એવી ડબલ ડેકર બસની વ્યવસ્થા છે. બંને બાજુનું દ્રશ્ય જોતા જોતા જવાની મઝા આવે. આર્જેન્ટીના બાજુ ટ્રેનની સગવડ છે. અહીં ટ્રેન જંગલમાં થઈને ધોધ સુધી જાય છે. આર્જેન્ટીના સાઈડે, ધોધ આગળ મુખ્ય બે રસ્તા (Trail) છે, એક ઉપરનો અને એક નીચેનો. ઉપરના માર્ગે બ્રીજ પર ચાલીને આજુબાજુનો પેનેરોમિક વ્યુ જોતા જોતા જવાય. ધોધના ઘણા બધા ફાંટા જોવા મળે. આ એક ન ભૂલાય એવો અનુભવ છે. આ માર્ગે ડેવીલ્સ થ્રોટ બહુ સારી રીતે જોઈ શકાય છે. નીચેનો માર્ગ ધોધ જ્યાં પડતા હોય એ તરફ લઇ જાય છે. આથી ધોધની સાવ નજીક જવાય છે. આમાં પાણીના છંટકાવથી પલળી પણ જવાય. આ માર્ગે થોડું સાહસ અને જોખમ ખરું પણ એક અજોડ અનુભવ કરવા મળે.

નીચેના માર્ગમાં બોટમાં બેસીને પણ જવાય છે. બોટ રાઈડ એક અનોખો અનુભવ છે. અહીં બોટમાં બેસાડી ધોધની બિલકુલ સામે લઇ જાય છે. બોટીંગ દરમ્યાન આપણા ફોટા પડી જાય એવી ઓટોમેટીક વ્યવસ્થા છે. ફોટાની કોપી જોઈતી હોય તો બોટમાંથી પાછા આવીને ખરીદી શકાય છે. બોટને ધોધની શક્ય એટલી નજીક ધુમ્મસિયા વાતાવરણ સુધી લઇ જાય છે. ધુમ્મસને કારણે આપણે પણ આપણા કેમેરાથી ફોટા પડી નથી શકતા. બોટવાળો આપણને કેમેરા ઢાંકવા વોટરપ્રૂફ બેગ પણ આપે છે. અને પછી બોટને ધુમ્મસમાં ઘુસાડે છે. આજુબાજુ કંઈ જ દેખાય નહિ. સામે પડતા ધોધનો પ્રચંડ અવાજ સંભળાય. આપણે ધોધની સાવ નજીક જ છીએ. કેવો અકલ્પનીય અને આહલાદક અનુભવ ! ડેવીલ્સ થ્રોટનો દેખાવ જોઈને જ ડર લાગે, એવા ધોધની સામે ઉંડા પાણીમાં સાવ નજીક જઈને ઉભા રહેવાનો અનુભવ કેવો રોમાંચક હોય !

બ્રાઝીલ બાજુથી ખીણ તરફ ચાલીને ફરી શકાય છે. ડેવીલ્સ થ્રોટ બ્રાઝીલ બાજુથી પણ સારી રીતે જોઈ શકાય છે. અહીં ઘણા વોકવે છે, જેના મારફતે અલગ અલગ પોઈન્ટ પર જઈ શકાય છે. બ્રાઝીલ તરફ હેલીકોપ્ટર રાઈડની પણ સગવડ છે. મોટા ભાગનો, લગભગ ૮૦ % જેટલો ધોધ, આર્જેન્ટીના બાજુથી સારી રીતે જોઈ શકાય છે. ૨૦ % જેટલો ભાગ બ્રાઝીલ તરફથી જોઈ શકાય છે.

આર્જેન્ટીનાના પ્યુરટો શહેરની નજીક ઇગ્વાસુ નદીના નીચવાસમાં નદી પર પૂલ બાંધેલો છે. આ પૂલ આર્જેન્ટીનાને બ્રાઝીલ સાથે જોડે છે. અહીંથી એકબીજા દેશોમાં અવરજવર કરી શકાય છે. પણ વીઝા તો જોઈએ જ. ઇગ્વાસુ ધોધ બંને દેશો બાજુથી જોવો જોઈએ. નેશનલ પાર્કમાં થઈને ઉપર-નીચેના માર્ગ, ઘણા બધાં વોકવે, બોટ રાઈડ – આ બધા માટે એક દિવસ ઓછો પડે. બે દિવસ ફાળવ્યા હોય તો વધુ સારું. ધોધ જોવા માટે લાઈન પણ લગતી હોય છે.

ધોધની બંને તરફ દુકાનો પણ લાગેલી છે. અહીં ધોધને લગતાં સોવેનિયર, ફોટા તથા સ્મૃતિચિહ્નો મળે છે. ખાણીપીણી તો ખરી જ.

અહીં મેથી જુલાઈ વરસાદ પડે છે. આ ગરમ પ્રદેશ છે. એટલે ગરમી અને ભેજ તો હોય જ.  પણ વરસાદી મહિનાઓમાં ધોધમાં પાણી વધુ હોય એટલે જોવાની મઝા આવે. અહીં આજુબાજુનાં જંગલોમાં પણ ફરવાનું ગમે એવું છે.

અહીં મુલાકાતીઓની સંખ્યા વધવા સાથે પ્રદુષણ ન વધે તેની ખાસ કાળજી લેવાય છે. બસના ધુમાડા અને અવાજ પ્રદુષણમાં વધારો કરે છે. એ ન થાય એ માટે ખાસ પગલાં લેવામાં આવે છે. વાહનો, ઝડપ અને અવાજ ઓછો હોય તો જંગલી પ્રાણીઓ અને જીવજંતુઓ મુક્ત રીતે પોતાની જીંદગી જીવી શકે છે. અહીં બસના રંગ, જંગલી જાનવરોના રંગ જેવા રખાય છે. અહીંના લોકોની વિચારધારા છે કે ભગવાને આવો સુંદર ધોધ અહીં સર્જ્યો છે, તો તેને ભવિષ્યની પ્રજા માટે એવો ને એવો જાળવી રાખવો. આવી સુંદરતા, સરસ કુદરતી માહોલ, અદભૂત જગા, ભવ્ય ધોધ અને જંગલ – બીજે ક્યાં જોવા મળવાનું હતું ?

૨૦૧૧માં કુદરતની નવી સાત અજાયબીઓમાં ઇગ્વાસુ ધોધને સ્થાન મળ્યું છે.  આ ધોધ ઘણી અંગ્રેજી ફિલ્મોમાં જોવા મળ્યો છે. જેવી કે મૂનરેકર (૧૯૭૯), ધી મિશન (૧૯૮૬), હેપી ટુગેધર (૧૯૭૯), ઇન ધી હેન્ડ્સ ઓફ ગોડ (૨૦૦૭) વિગેરે. આપણા દેશમાં કેરાલામાં અથીરાપલ્લી નામનો ધોધ છે, તે લગભગ ઇગ્વાસુ ધોધ જેવો દેખાય છે.

મને ગમતાં ગીતોનું લીસ્ટ

                                      મને ગમતાં હિન્દી ફિલ્મનાં ગીતોનું લીસ્ટ

નં	ફિલ્મ	ગીત	ગાયક	વર્ષ	હીરો-હીરોઈન
1	નાગિન	મેરા દિલ યે પુકારે આ જા	લતા	1954	વૈજંતી-પ્રદીપ
2	ચંપાકલી	છૂપ ગયા કોઈ રે	લતા	1957	સુચિત્રા-ભારતભૂષ
3	મદારી	દિલ લુંટનેવાલે જાદુગર	લતા-મૂકેશ	1959	જયશ્રી ગડકર
4	હમારી યાદ આયેગી	કભી તન્હાઈયો મેં	મુબારક બેગ	1961	તનુજા
5	પ્રોફેસર	આવાજ દે કે હમેં તુમ	લતા-રફી	1962	કલ્પના-શમ્મી
6	સૂરજ	બહારો ફૂલ બરસાઓ	રફી	1966	વૈજંતિ-રાજેન્દ્ર
7	અનીતા	ગોરે ગોરે ચાંદ સે મુખ	મૂકેશ	1967	સાધના-મનોજ
8	સરસ્વતીચંદ્ર	ફૂલ તુમ્હે ભેજા હૈ ખત મેં	લતા-મૂકેશ	1968	નૂતન-મનીષ
9	સાથી	મેરા પ્યાર ભી તુ હૈ	સુમન-મૂકેશ	1968	વૈજંતી-રાજેન્દ્ર
10	મેરી ભાભી	પવન ઝકોરા	લતા	1969	વહીદા-સુનીલ દત્ત
11	ચિરાગ	તેરી આંખો કે સિવા	લતા	1969	આશા-સુનીલ
12	અન્જાના	રીમઝીમ કે ગીત સાવન	લતા-રફી	1969	બબિતા-રાજેન્દ્ર
13	આરાધના	કોરા કાગઝ થા યે મન	લતા-કિશોર	1969	શર્મિલા-રાજેશ
14	ધી ટ્રેન	મુઝસે ભલા યે કાજલ તેરા	લતા-રફી	1970	નંદા-રાજેશ
15	મનકી આંખે	ચલા ભી આ ઓ	લતા-રફી	1970	વહીદા-ધર્મેન્દ્ર
16	મેરે હમસફર	કિસી રાહમેં કિસી મોડ પર	લતા-મૂકેશ	1970	શર્મિલા-જીતેન્દ્ર
17	મન મંદિર	યે મેરી આંખો કે પહલે	લતા-મૂકેશ	1971	વહીદા-સંજીવ
18	પિયા કા ઘર	યે ઝુલ્ફ કૈસી હૈ	લતા-રફી	1972	જયા-અનીલ ધવન
19	અનુરાગ	સુન રે પવન	લતા	1972	મોસમી વિનોદ
20	સબક	બરખા રાની, જરા જમકે	મૂકેશ	1973	પૂનમ-શત્રુઘ્ન
21	પ્રેમ પરવત	યે દિલ ઔર ઉનકી	લતા	1973	હેમા-સતીશ કૌલ
22	અજનબી	હમ દોનો દો પ્રેમી	લતા-કિશોર	1974	ઝીન્નત-રાજેશ
23	ધુએ કી લકીર	તેરી ઝીલ સી ગહરી	વાણી-નીતિન	1974	પરવીન-રમેશ અરોરા
24	આપકી કસમ	કરવટે બદલતે રહેં	લતા-કિશોર	1974	મુમતાઝ- રાજેશ
25	પ્રેમ કહાની	દોનો કિસીકી નજર નહિ	લતા-કિશોર	1975	મુમતાજ-રાજેશ
26	બારૂદ	સમંદર સમંદર	આશા	1976	સોમા આનંદ-ઋષિ
27	મહેબૂબા	મેરે નયના સાવન ભાદો	લતા	1976	હેમા-રાજેશ
28	કર્મ	સમય તું ધીરે ધીરે ચલ	આશા-કિશોર	1977	વિદ્યા-રાજેશ
29	દૂસરા આદમી	આઓ મનાયે	લતા-કિશોર	1977	રાખી-ઋષિ
30	અંખિયો કે ઝરોખો સે	અંખિયો કે ઝરોખો સે	હેમલતા	1978	રણજીતા-સચિન
31	તરાના	કૈસી યે જુદાઈ હૈ	ઉષા-શૈલેન્દ્ર	1978	રણજીતા-મીથુન
32	મુકદ્દર ક સિકંદર	ઓ સાથી રે	આશા	1978	રાખી-અમિતાભ
33	સાહસ	એક ઘર બનાયે સપને	આશા-ભુપીન્દ	1979
34	ભયાનક	ભીગા ભીગા મૌસમ આયા	હેમલતા	1979	મિથુન-રણજીતા
35	નૂરી	ચોરી ચોરી કોઈ આયે	લતા	1979	પૂનમ-ફારુખ
36	નૂરી	આ જા રે, આ જા રે ઓ	લતા-નીતિન	1979	પૂનમ-ફારુખ
37	કાલા પત્થર	એક રાસ્તા હૈ જિંદગી	લતા-કિશોર	1979	રાખી-અમિતાભ
38	હર જાઈ	તેરે લિયે પલકો કી	લતા	1981	ટીના-રણધીર
39	દિલ યે નાદાન	ચાંદની રાત મેં, એક બાર	લતા-કિશોર	1981	જયાપ્રદા-રાજેશ
40	ધનવાન	યે આંખે દેખકર	લતા-સુરેશ	1981	રીના-રાકેશ
41	દર્દ	પ્યાર કા દર્દ હૈ	આશા-કિશોર	1981	પૂનમ-રાજેશ
42	પ્યાસા સાવન	તેરા સાથ હૈ તો	લતા	1981	મૌસમી-જીતેન્દ્ર
43	એક દૂજે કે લિયે	તેરે મેરે બીચ મેં	લતા-એસ પી	1981	રતિ-કમલ
44	બેતાબ	જબ હમ જવાં હોંગે	લતા-શબ્બીર	1983	અમૃતા-શનિ
45	અગર તુમ ન હોતે	હમેં ઓર જીનેકી ચાહત	લતા	1983	રેખા-રાજેશ
46	અર્પણ	પરદેશ જા કે પરદેશીયાં	લતા	1983	રીના-જિતેન્દ્ર
47	મશાલ	મુઝે તુમ યાદ કરના ઓર	લતા-કિશોર	1984	રતિ-અનીલ
48	યાદો કી કસમ	બૈઠ મેરે પાસ તુઝે દેખતી	લતા	1985	ઝીન્નત-મીથુન
49	રામ તેરી ગંગા મૈલી	હુશન પહાડો કા	લતા	1985	મંદાકિની-રાજીવ
50	હકીકત	ઘર મંદિર સે નહિ વો કમ	લતા	1985	જયાપ્રદા-જીતેન્દ્ર
51	ચાંદની	તેરે મેરે હોંઠો પે	લતા-બાબલા	1989	શ્રીદેવી-ઋષિકપૂર
52	લાલ દુપટ્ટા મલમલકા	ક્યા કરતે થે સાજના	અનુરાધા-ઉદિત	1989	વેવેરલી-સાહીલ
53	દાતા	બાબુલકા યે ઘર બહેના	અલકા-કિશોર	1989	પદ્મિની-મિથુન
54	જંગલ લવ	કોયલિયાં ગાતી હૈ	અનુરાધા	1990
55	1st love letter	જબ સે મિલે નયના	લતા	1991	મનીષા-વિવેક
56	કુરબાન	યે ધરતી ચાંદ સિતારે	અનુરાધા-ઉદિત	1991	આયેશા-સલમાન
57	આઈ મિલનકી રાત	તૂને પ્યારકી બીન બજાઈ	અનુરાધા-અઝી	1991	સાહીન-અવિનાશ
58	સડક	જમાને કે દેખે હૈ રંગ હજાર	અનુરાધા-અભિજીત	1991	પૂજા ભટ્ટ-સંજય દત્ત
59	સાજન	બહુત પ્યાર કરતે હૈ	અનુરાધા	1991	માધુરી-સંજય દત્ત
60	મીરા કા મોહન	તૂને પ્રીત જો મુઝસે જોડી	અનુરાધા-સુરેશ	1992	અશ્વિની-અવિનાશ
61	જીના મરના તેરે સંગ	દિલ એક મંદિર	અનુરાધા	1992	રવિના-સંજય દત્ત
62	I love you	તું મેરે આગે, મૈ તેરે પીછે	લતા-SP	1992	સાબાહ-પ્રશાંત
63	દિવાના	પાયલિયાં	અલકા-સાનૂ	1992	દિવ્યા-ઋષિ
64	ખલનાયક	પાલકીમેં હોકે સવાર	અલકા	1993	માધુરી-સંજય દત્ત
65	કીંગ અંકલ	ઇસ જહાં કી નહિ હૈ તુમ્હારી	લતા-નીતિન	1993	નગમા-શાહરૂખ
66	હમ હૈ રાહી પ્યારકે	ઘુંઘટ કી આડ સે	અલકા-શાનૂ	1993	જૂહી-આમીર
67	આયના	ગોરીયા રે	જોલી મુખરજી	1993	જૂહી-જેકી
68	અંજામ	ચને કે ખેત મેં	પૂર્ણિમા	1994	માધુરી-શાહરૂખ
69	પ્યારકા રોગ	જા જા કે કહાં મિન્નતે	અલકા-સાનૂ	1994	સાબિહા-રવિ બહલ
70	હમ સબ ચોર હૈ	સાંવલી સલોની તેરી	અલકા-શાનૂ	1995	રીતુ શીવપુરી-કમલ સદાના
71	કરન-અર્જુન	સુરજ કબ દૂર ગગન સે	અલકા-ઉદિત	1995	શાહરૂખ-સલમાન
72	DDLJ	તુઝે દેખા હૈ તો જાના	લતા-શાનૂ	1995	કાજોલ-શાહરૂખ
73	રાજા હિન્દુસ્તાની	પરદેશી પરદેશી	અલકા-ઉદિત	1996	કરિશ્મા-આમીર
74	મોહરા	ના કજરે કી ધાર	સાધના-પંકજ	1997	રવીના-સુનીલ શેટ્ટી
75	યસ બોસ	ચૂડી બાજી હૈ	અલકા-ઉદિત	1997	જૂહી-શાહરૂખ
76	પાપા કહતે હૈ	પહલે પ્યાર કા પહલા ગમ	અલકા	1997	મયૂરી-જુગલ
77	કુછ કુછ હોતા હૈ	તુઝે યાદ ન મેરી આઈ	અલકા-ઉદિત	1998	કાજોલ-શાહરૂખ
78	કુછ કુછ હોતા હૈ	કુછ કુછ હોતા હૈ (Sad)	અલકા	1998	કાજોલ-શાહરૂખ
79	મન	ચાહા હૈ તુઝકો	અનુરાધા-ઉદિત	1999	મનીષા-આમીર
80	સૂર્યવંશમ	કોરે કોરે સપને	અનુરાધા-શાનૂ	1999	સૌન્દર્યા-અમિતાભ
81	પ્યાર કોઈ ખેલ નહિ	ચૂડી જો ખનકી	ફાલ્ગુની	1999
82	ધડકન	ના ના કરતે પ્યાર, હાય મેં	અલકા-ઉદિત	2000	શિલ્પા શેટ્ટી,અક્ષય
83	લગાન	રાધા કૈસે ન જલે	આશા-ઉદિત	2001	ગ્રેસી સીંગ-આમીર
84	ગદર	મુસાફિર જાનેવાલે	પ્રીતિ-ઉદિત	2001	અમીષા-સની દેઓ
85	નાયક	ચલો ચલે મીતવા	કવિતા-ઉદિત	2001	રાની-અનીલકપૂર
86	તુમ બીન	છોટી છોટી રાતે	અનુરાધા-સોનુ	2001	પ્રિયાંશુ-હિમાંશુ
87	ઝુબેદા	ધીમે ધીમે ગાઉં	કવિતા	2001	કરિશ્મા-મનોજ બાજપેયી
88	જિસ્મ	જાદુ હૈ નશા હૈ	શ્રેયા	2002	બિપાશા-જ્હોન અબ્રાહમ
89	તેરે નામ	ઓઢની ઓઢ કે નાચું	અલકા-ઉદિત	2003	ભૂમિકા ચાવલા-સલમાન
90	મુઝસે શાદી કરોગી	લાલ દુપટ્ટા, ઉડ ગયા રે	અલકા-ઉદિત	2004	પ્રિયંકા-સલમાન
91	ઝહર	અગર તુમ મિલ જાઓ	શ્રેયા-ઉદિત	2005	શમિતા-ઇમરાન
92	ગુરુ	બરસો રે મેઘા મેઘા	શ્રેયા-ઉદય	2006	ઐશ્વર્યા-અભિષેક
93	લગે રહો મુન્નાભાઈ	પલ પલ હર પલ	શ્રેયા-સોનું	2006	વિદ્યા બાલન-સંજય દત્ત
94	વિવાહ	ઓ જીજી	શ્રેયા-પમેલા	2006	અમૃતા-શાહિદ
95	વિવાહ	મિલન અભી આધા અધૂરા	શ્રેયા-ઉદિત	2006	અમૃતા-શાહિદ
96	બોડી ગાર્ડ	તેરી મેરી, મેરી તેરી પ્રેમ	શ્રેયા-ફતેહઅલ	2011	કરીના-સલમાન
97	રાઉડી રાઠોડ	છમક છલ્લો છેલ છબીલી	શ્રેયા-સાનૂ	2012	સોનાક્ષી-અક્ષય
98	આશિકી-૨	હમ તેરે બીન અબ	અરજીતસીંઘ	2013	શ્રદ્ધા-આદિત્ય રોય
99	આશિકી-૨	સુન રહા હૈ ના તું	શ્રેયા	2013	શ્રદ્ધા-આદિત્ય રોય