મહલ ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ

તમને જંગલમાં સરસ મજાની મઢુલીમાં રહેવાનું ગમે? આજુબાજુ ઝાડપાન હોય, બાજુમાં ખડખડ કરતી નદી વહેતી હોય, પક્ષીઓનો કલરવ સંભળાતો હોય…… હા, આવી જગ્યા તો જરૂર ગમી જ જાય. આજે તો આવી જગ્યાઓએ રિસોર્ટ ઉભા થયા છે, અને લોકો અઢળક પૈસા ખર્ચી, આવા રિસોર્ટમાં થોડા દહાડા રહી આવે છે.

આપણી ગુજરાત સરકારના જંગલ ખાતાએ આવી સુંદર જગ્યાઓએ રેસ્ટ હાઉસ અને કેમ્પ સાઈટો ઉભી કરી છે. તેમાં રિસોર્ટ કરતાં ખૂબ સસ્તામાં રહેવાનું મળે છે. અમુક કેમ્પ સાઈટોમાં ખાવાપીવાની સગવડ પણ છે. આવી કેમ્પ સાઈટોની અહીં વાતો કરું, તો ગમશે ને? આજે વાત કરીએ મહલ ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસની.

                                           મહલ ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ

મહલ એ વીસ પચીસ ઘરની વસ્તીવાળું, ડાંગ જીલ્લાની મધ્યમાં આવેલું નાનું સરખું ગામ છે. અહીં ગામના ચાર રસ્તા આગળ, પૂર્ણા નદીને કિનારે, જંગલ ખાતાનું ફોરેસ્ટ રેસ્ટ હાઉસ છે. એને મહલ ઇકો ટુરીઝમ સેન્ટર પણ કહે છે. એમાં રહેવા માટે રૂમો બાંધેલી છે. આ રૂમો રહેવા માટે ભાડે આપે છે. રૂમોમાં એટેચ્ડ સંડાસ, બાથરૂમ, પલંગો, ગાદલાં એમ બધી સગવડ છે. એ.સી. પણ ખરું. પણ ક્યારેક વીજળી જતી રહે કે મચ્છર કરડે, તેની તૈયારી રાખવી. રિસોર્ટ જેવી લક્ઝરી ન મળે. અહીં જમવાની સગવડ નથી, પણ જાતે રાંધીને ખાઈ શકાય. રૂમો આગળ ઝાડપાન અને સુંદર બગીચો છે.

એક બાજુની રૂમોની પાછળ પૂર્ણા નદી અને તેમાં બાંધેલો ચેકડેમ દેખાય છે. નદીમાં ઉતરીને નહાવા જઇ શકાય એવું છે. નદીને સામે કિનારે અડાબીડ જંગલો છે. નદી પરનો પૂલ ઓળંગી સમી બાજુ જવાય છે. જેને કુદરતના સાનિધ્યમાં રહેવાનો શોખ હોય અને જેને નદી, ધોધ, જંગલ વગેરે ગમતું હોય ,તેઓને માટે આ સરસ જગ્યા છે.

અહીં રહેવા માટે અગાઉથી બુકીંગ કરાવવું જરૂરી છે. બુકીંગ માટે

સરનામું: નાયબ વન સંરક્ષકશ્રી, ઉત્તર ડાંગ આહવાની કચેરી, આહવા, ડાંગ.

e-m: mahalecotourism@gmail.com

Phone no. 02631 220203

અહીં પોતાની કે ભાડાની ગાડી કરીને આવવું. અહીં કોઈ વાહન મળતું નથી. એસ.ટી, બસની સગવડ પણ ખૂબ ઓછી છે.

આ જગ્યાએ બેત્રણ દિવસ રહેવાનું રાખી, આજુબાજુનાં કુદરતી સ્થળોએ ફરી શકાય. જેમ કે (૧) પૂર્ણા નદીમાં નહાવાની મજા માણી શકાય. (૨) મહલથી ચારેક કી.મી. દૂર મહલ કેમ્પ સાઈટ આવેલી છે, તે જોવા જઈ શકાય. (૩) મહલથી બરડીપાડાના રસ્તે માત્ર ૧ કી.મી. દૂર એક સરસ ધોધ પૂર્ણા નદીમાં પડે છે, તે જોવા અને તેમાં નહાવા જઈ શકાય. (૪) મહલથી બરડીપાડાના રસ્તે માત્ર ૬ કી.મી. દૂર ક્રેબ નામનો ધોધ છે, તે બિલકુલ રોડ સાઈડે જ છે, અને તેમાં પણ નાહી શકાય એવું છે. (૫) સુબીરમાં આવેલું શબરીધામ અને પમ્પા સરોવર જોવા જઈ શકાય.

મહલ જવા માટે: વ્યારા, સોનગઢ, સુબીર અને આહવાથી મહલ જઇ શકાય છે. મહલ. વ્યારાથી ૪૫ કી.મી., સોનગઢથી ૩૮ કી.મી., સુબીરથી ૨૧ કી.મી. અને આહવાથી ૨૫ કી.મી. દૂર છે.

અનુકૂળ સમય: સામાન્ય રીતે વરસાદની સીઝન પૂરી થયા પછી, એટલે કે સપ્ટેમ્બરથી નવેમ્બર સારો સમય છે. આ સમયે ધોધમાં તથા નદીમાં પાણી પણ હોય.

 

અડાલજ વાવ, ત્રિમંદિર અને વૈષ્ણોદેવીની ટ્રીપ

અમદાવાદથી એક નાનીસરખી ટ્રીપ કરવી હોય તો તેની વિગતો અહીં આપું છું. ફોટા પણ મૂક્યા છે.

                                 અડાલજ વાવ, ત્રિમંદિર અને વૈષ્ણોદેવી

આ ત્રણ જગાઓ એકબીજાની નજીક છે. અડધા દિવસમાં ત્રણે સ્થળો જોવાઈ જાય. અમદાવાદથી બપોર પછી નીકળો, તો સાંજ સુધીમાં ઘેર આવી જવાય. પહેલાં અડાલજની વાવ, પછી ત્રિમંદિર અને પાછા વળતાં વૈષ્ણોદેવી જુઓ, કે જેથી વૈષ્ણોદેવીની સાંજની આરતીનાં દર્શન કરવા મળે. પછી ત્યાં ખાવાનું પતાવીને ઘેર જવાય.

(૧) અડાલજની વાવ: આ વાવ તેના સ્થાપત્ય માટે ખાસ જાણીતી છે. રાણી રુડાબાઈએ તે ઈ.સ. ૧૪૯૯માં બંધાવી હતી. તે જમીનથી પાંચ માળ જેટલી ઉંડી છે. દીવાલો પરની કોતરણી અદ્ભુત છે. અંદર ઉતરવા માટે પગથિયાં છે. ઉતરીને છેક નીચે સુધી જઈ શકાય છે. અંદર બહુ ઠંડક લાગે છે. બહુ લોકો આ વાવ જોવા આવે છે. ભારતીય પુરાતત્વ ખાતું આ વાવની સંભાળ રાખે છે.

સરનામું: આ વાવ અમદાવાદથી ૧૮ કી.મી. દૂર એસ.જી. હાઈવે પરના અડાલજ ગામમાં આવેલી છે.

જોવાનો સમય: સવારના ૮ થી સાંજના ૬ સુધી.

(૨) ત્રિમંદિર: આ મંદિરને દાદા ભગવાનનું મંદિર પણ કહે છે. દાદા ભગવાન માનતા હતા કે દુનિયામાં શાંતિ સ્થાપવા માટે બધા ધર્મોને એક સાથે સાંકળવા જોઈએ. ત્રિમંદિરમાં મુખ્ય ત્રણ ધર્મ – જૈનોના સીમંધર સ્વામી, વૈષ્ણવોના કૃષ્ણ અને શિવપંથીઓના શિવ – નાં મંદિરો છે. બીજાં પણ છે. બધાં મંદિરો પહેલા માળ પર છે. નીચે સત્સંગ હોલ, મ્યુઝીયમ, થીયેટર, પુસ્તક ભંડાર અને ચાનાસ્તાનો સ્ટોલ છે.

સરનામું: ત્રિમંદિર અડાલજથી એકાદ કી.મી. દૂર મહેસાણા જવાના રોડ પર છે.

ફોન નં: ૦૭૯ ૩૯૮૩ ૦૧૦૦

સમય: સવારના ૫-૩૦ થી સાંજના ૯-૩૦ સુધી.

ખાવાનું: ત્રિમંદિરની ભોજનશાળામાં મળે છે.

રહેવાનું: રાત રહેવાની વ્યવસ્થા છે.

(૩) વૈષ્ણોદેવી મંદિર: જમ્મુની નજીક આવેલા અસલી વૈષ્ણોદેવીની પ્રતિકૃતિ જેવું મંદિર અહીં બનાવ્યું છે. અહીં ખડકોની એક કૃત્રિમ ટેકરી બનાવીને તેની ટોચે વૈષ્ણોદેવી મંદિરની સ્થાપના કરી છે. ઉપર ચડવા માટે વાંકોચૂકો રસ્તો બનાવ્યો છે. ઉપરથી આજુબાજુનું દ્રશ્ય બહુ જ સરસ લાગે છે. સાંજની આરતીનાં દર્શન વખતે બહુ આનંદ આવે છે.

સરનામું: અમદાવાદથી આશરે દસેક કી.મી. દૂર એસ.જી. હાઈવે પર આવેલું છે.

ખાવાનું: નીચે પ્રવેશદ્વાર આગળ મળે છે.

તસ્વીરો: ફોટા ૧ થી ૪ અડાલજની વાવના છે. ફોટા ૫ અને ૬ ત્રિમંદિરના છે. છેલ્લો ફોટો વૈષ્ણોદેવીનો છે.

નર્મદા મૈયા પ્રત્યે શ્રધ્ધા

                                      નર્મદા મૈયા પ્રત્યે શ્રધ્ધા

‘તમને નર્મદા પરિક્રમા કરવામાં કેટલા દિવસ લાગ્યા?’

’૨૮ દિવસ’

રાધાબહેન પંડ્યા મારા પ્રશ્નોના ઉત્તર આપી રહ્યાં હતાં. આજે તેઓ અમારે ઘેર આવ્યાં હતાં. તેઓ અમારા વૃધ્ધ વડીલ છે. ૭૧ વર્ષનાં છે, પ્રભુભક્ત છે. બ્રાહ્મણ છે, એટલે શિવ ભગવાનમાં અખૂટ શ્રધ્ધા ધરાવે છે. તેમને મળો એટલે એમનામાં એક ભક્ત સન્નારીનાં દર્શન થાય. તેઓ શરીરે તંદુરસ્ત છે, એમનું મન તો એનાથી યે વધારે તંદુરસ્ત છે. તેમની પાસેથી, તેમના અનુભવોમાંથી ઘણું જાણવા મળે, એમાંથી પ્રેરણા પણ મળે.

આજે એમની સાથે નર્મદા નદીની વાત નીકળી. નર્મદામાં તો ‘કંકર એટલા શંકર’. એટલે કે નર્મદામાં જેટલા કાંકરા છે, એ દરેક શિવજીનાં લીંગ છે, એ દરેક શંકર ભગવાનનું સ્વરૂપ છે. નર્મદા એટલી પવિત્ર નદી છે. ઘણા લોકો નર્મદા નદીની ચાલીને પરિક્રમા કરે છે, તો વળી ઘણા બસમાં બેસીને પરિક્રમા કરે છે. રાધાબેને નર્મદાની પરિક્રમા બસમાં બેસીને કરેલી છે.

અમને નર્મદા નદીની વાતમાં રસ પડ્યો. તેમણે નર્મદા નદીની પરિક્રમા કરેલી છે. મેં આગળ પૂછ્યું, ‘બહેન, પરિક્રમાની અમને થોડી વાતો કરો ને’

તેમણે કહેવાનું શરુ કર્યું. તેમણે કહેલી વાતો અહીં તેમના જ શબ્દોમાં લખું છું.

‘પરિક્રમા દરમ્યાન અમે જયારે બીજા પરિક્રમા કરનારાને મળીએ ત્યારે ‘નર્મદે હર’ કહેતા હોઈએ છીએ. નર્મદા માતા ક્યારેક કોઈક શ્રધ્ધાળુને દર્શન આપતાં હોય છે. મને મનમાં ઘણી વાર થતું કે નર્મદા મૈયા મને દર્શન આપે તો કેવું સારું. હું મનમાં વિચારતી કે મને મૈયાનાં દર્શન ક્યારે થશે. માતા દર્શન આપે તો હું તેમને ઓળખી શકીશ ખરી? કેટલાય દિવસો સુધી મને મનમાં માતાના દર્શનનું રટણ ચાલ્યું.

એક વાર અમે મધ્ય પ્રદેશના માંડુ નગરમાં હતા. અહીં અમે રાણી રૂપમતીનો મહેલ જોવા ગયા. માંડુ નગર નર્મદા નદીથી ખાસ્સુ દૂર છે. રાણી રૂપમતીની પ્રતિજ્ઞા હતી કે રોજ એક વાર તો નર્મદા નદીનાં દર્શન કરવાં જ. રાજા બાજબહાદુરે રાણી માટે ટેકરી પર ત્રણ માળ ઉંચો મહેલ બંધાવ્યો. કદાચ મહેલના ધાબા પરથી દૂર દૂર વહેતી નર્મદાનાં દર્શન થાય. પણ તો ય નર્મદા ના દેખાઈ. આ મહેલ અત્યારે હયાત છે. અમે પણ મહેલના ધાબે જઈ આવ્યાં. પછી, હું નીચે આવી, મહેલ આગળના ખુલ્લા મેદાનમાં બેઠી હતી. ત્યાં બે છોકરીઓ આવી. તેઓએ મને ‘નર્મદે હર’ કહ્યું. મેં પણ સામે તેમને ‘નર્મદે હર’ કહ્યું. મેં છોકરીઓને ફળ આપ્યાં. અને એ છોકરીઓ જતી રહી. થોડી વારમાં અમારા ગ્રુપના એક ભાઈ આવ્યા. મને કહે, ‘રાધાબેન, તમને નર્મદા મૈયાનાં દર્શન થયાં ને?’

મેં કહ્યું, ના, ભાઈ, મને તો હજુ નથી થયાં.’

તે ભાઈ બોલ્યા, ‘બહેન, પેલી બે છોકરીઓ હતી, તે જ નર્મદા મૈયા હતી.’ મને થયું. હાય રે, માતાએ મને દર્શન આપ્યાં, પણ હું તેમને ઓળખી ના શકી. મને પારાવાર દુઃખ થયું.

અમારી પરિક્રમા આગળ ચાલી. અમે માહેશ્વર પહોંચ્યાં. અહીં અહલ્યાબાઈએ નર્મદાને કિનારે જ મહેલ બંધાવ્યો છે. મહેલમાંથી કેટલાં બધાં પગથિયાં ઉતરીએ, પછી નર્મદા કિનારે પહોંચાય છે. અમે પગથિયાં ઉતરી, નદી કિનારે પહોંચ્યાં. ત્યાં એક વૃધ્ધ સ્ત્રી બેઠી હતી. મારી અને એની નજર મળી. એટલે એ સ્ત્રીએ હસતા ચહેરે મને ‘નર્મદે હર’ કહ્યું. મેં પણ ખુશ થઇ તેને ‘નર્મદે હર’ કહ્યું. મેં તેને ફળ અને સીધુ આપ્યું, અને હું તે સ્ત્રીના કાંતિમાન દિવ્ય મુખને જોઈ રહી. પછી હું આગળ ચાલી. મેં હજુ ત્રણ જ ડગલાં ભર્યાં હતાં, અને મારાથી પાછળ જોવાઈ ગયું. પેલી સ્ત્રી ત્યાં ન હતી ! આજુબાજુ પણ ક્યાંય ન હતી !! મારી બાજુમાં ઉભેલા ભાઈ મને કહે, ‘બહેન, નર્મદા મૈયાએ તમને દર્શન આપ્યાં. પેલી વૃધ્ધા એ નર્મદા માતા જ હતાં. તમને દર્શન આપીને તે અલોપ થઇ ગયાં.’ આનંદની મારી, મારી આંખમાં આંસુ આવી ગયાં. મને થયું, ‘હાશ, મારી શ્રધ્ધા ફળી. માતાએ મને દર્શન આપ્યાં. પછી, માતાને મળવાનો મારો વિરહ ઓછો થવા માંડ્યો. અને અમે નર્મદા યાત્રા પૂરી કરી.’

અમે રાધાબહેનની વાત સાંભળી રહ્યા હતા. નર્મદા માતા દેહ ધરીને દર્શન આપે કે કેમ, એ દરેકની પોતપોતાની શ્રધ્ધાનો વિષય છે. પણ એટલું તો ખરું જ કે આવાં સ્થળોએ આપણને પવિત્ર અને સારા વિચારો જરૂર આવે છે. આપણા મનમાંથી અજંપો અને કલેશ દૂર થાય છે. અમારા બીજા એક પરિચિત વડીલે તો નર્મદા પરિક્રમા ચાલીને કરેલી, તેમની વાત ક્યારેક ફરી કરીશ. પણ બીજી એક વાત યાદ આવી, તે કહું. આ વર્ષે, ‘રેવા’ નામની એક ગુજરાતી ફિલ્મ બની છે. ‘રેવા’ એટલે નર્મદા. એની વાર્તા કંઇક આવી છે, એક યુવાન પરદેશથી ભારત આવે છે. તે સ્વચ્છંદી અને ખરાબ રસ્તે ચડી ગયેલો છે. તે કોઈ પણ રસ્તે અઢળક પૈસા મેળવવા માગે છે. એવામાં મિત્રોની સમજાવટથી તે નર્મદા પરિક્રમા કરવા તૈયાર થાય છે. પરિક્રમા કરીને પાછો આવે છે, ત્યાં સુધીમાં તો તેના વિચારો બદલાઈ જાય છે. તે સારો અને ઈમાનદાર માણસ બની જાય છે. નર્મદા મૈયાની આ જ તો મહત્તા છે.

આ વર્ષે નર્મદા નદીમાં પાણી ઘટી ગયાં છે. નર્મદા બંધમાં પાણીનું સ્તર નીચું ઉતરી ગયું છે. પહેલાં, કબીરવડ જોવા જવા માટે, કિનારેથી હોડીમાં બેસીને જવું પડતું હતું. અત્યારે પાણી એટલું ઓછું છે કે હોડીઓ ચાલતી નથી. પાણીમાં ચાલીને કે ગાડામાં બેસીને કબીરવડ જઈ શકાય છે. હોડીવાળાને આવકનું સાધન જતું રહ્યું છે. આશા રાખીએ કે આ વર્ષે વરસાદ સારો પડે અને નર્મદા મૈયા પહેલાંની જેમ વહેતી થાય. નર્મદે હર.

શોધ અને શોધક

વિજ્ઞાનની અને સમાજ ઉપયોગી થયેલી શોધોનું લીસ્ટ અહીં મૂકું છું. સાથે સાથે, એ શોધ કોણે કરી, કઈ સાલમાં અને કયા દેશમાં થઇ તે પણ મૂક્યું છે.  માહિતી જાણીતા સ્ત્રોતોમાંથી એકથી કરી છે.

                                              શોધ અને શોધક (Inventions and Inventors)

અનુ. નં.	શોધનું નામ	શોધક	શોધકનો દેશ	શોધનું વર્ષ
1	અભય દીવો	હમ્ફ્રી ડેવી	ઇંગ્લેન્ડ	1815
2	ઉપગ્રહ (કૃત્રિમ)	રશિયા	રશિયા	1957
3	ઉત્ક્રાંતિ	ચાર્લ્સ ડાર્વિન	ઇંગ્લેન્ડ	1859
4	બોલપેન	લાઆલો બીરો	હંગેરી	1938
5	બેરોમીટર	ટોરીસેલી	ઇટાલી	1643
6	બ્રેઇલ લિપિ	લુઈ બ્રેઇલ	ફ્રાન્સ	1834
7	બલ્બ	થોમસ આલ્વા એડીસન	USA	1878
8	કેલ્ક્યુલેટર	કેસિયો કંપની	જાપાન	1957
9	કેમેરા	જોસેફ નીપસ	ફ્રાન્સ	1827
10	કેમેરા (ડીજીટલ)	સ્ટીવ સસોન	USA	1975
11	કાર (પેટ્રોલ)	કાર્લ બેન્ઝ	જર્મની	1886
12	ચશ્મા	જ્યોર્જ એરી	ઇંગ્લેન્ડ	1827
13	છત્રી	સેમ્યુઅલ ફોકસ	ઇંગ્લેન્ડ	1852
14	સીનેમા	થોમસ આલ્વા એડીસન	USA	1892
15	કોમ્પ્યુટર (એનીયાક)	પ્રેસ્પર એકર્ટ, જોહન મોચલી	USA	1846
16	સાઈકલ	મેકમિલન	સ્કોટલેન્ડ	1840
17	ડીઝલ એન્જીન	રુડોલ્ફ ડીઝલ	જર્મની	1893
18	દૂરબીન	હેન્સ લીપરશેય	જર્મની	1608
19	ડાયનેમાઈટ	આલ્ફ્રેડ નોબેલ	સ્વીડન	1867
20	ડાયનેમો (જનરેટર)	માઈકલ ફેરેડે	બ્રિટન	1831
21	ઈલેક્ટ્રીક મોટર (ડીસી)	મોરીત્ઝ જેકોબી	જર્મની	1834
22	ઈલેક્ટ્રીક મોટર (એસી)	નિકોલા ટેસલા	USA	1892
23	ફેક્સ મશીન	AT & T	USA	1924
24	ગેલ્વેનોમીટર	એન્ડ્રેમેરી એમ્પીયર	ફ્રાન્સ	1820
25	ઘડિયાળ (લોલક્વાળું)	ક્રિશ્ચિયન હ્યુજીન્સ	નેધરલેન્ડ	1656
26	ગ્લાઈડર	જ્યોર્જ કેલી	ઇંગ્લેન્ડ	1849
27	ગ્રામોફોન (ફોનોગ્રાફ)	થોમસ આલ્વા એડિસન	USA	1877
28	ગાયરોસ્કોપ	લીઓન ફોકલ્ટ	ફ્રાન્સ	1852
29	હેલીકોપ્ટર	ઇગોર સિકોર્સ્કી	રશિયા	1939
30	હોવરક્રાફ્ટ	ક્રીસ્ટોફર કોકેરેલ	ઇંગ્લેન્ડ	1959
31	ઈન્ટરનેટ	રોબર્ટ કાન, વિન્ટન સર્ફ	USA	1973
32	કાતર	રોબર્ટ હીંચલીફ	ઇંગ્લેન્ડ	1761
33	લેસર	થીયોડોર માઈમન	USA	1960
34	લિફ્ટ (એલીવેટર)	એલીશા ગ્રેવ્સ ઓટીસ	USA	1857
35	મશીનગન	હેજ પામક્રેન્ઝ	સ્વીડન	1873
36	મેગાફોન (લાઉડ સ્પીકર)	થોમસ આલ્વા એડિસન	USA	1878
37	માઈક્રોફોન (માઈક)	ડેવીડ એડવર્ડ હ્યુજીસ	બ્રિટન	1878
38	માઈક્રોસ્કોપ	ઝેકેરીઅસ જાનસન	નેધરલેન્ડ	1590
39	મિસાઈલ	વર્નર બ્રાઉન	જર્મની	1944
40	મોબાઈલ ફોન	માર્ટીન કુપર	USA	1973
41	મોડેમ	ડેનીસ હેયેસ	USA	1977
42	મોટર સાઈકલ	ગોટલીબ ડેઇમલર	જર્મની	1885
43	પવનચક્કી	ડેનિયલ હેલેડે	USA	1854
44	પેન (શાહીવાળી)	લેવીસ વોટરમેન	USA	1884
45	પેનીસીલીન	એલેક્ઝાન્ડર ફ્લેમીંગ	સ્કોટલેન્ડ	1929
46	પેટ્રોલ એન્જીન	નિકોલાસ ઓટો	જર્મની	1876
47	ફોટોગ્રાફી	જોસેફ નીપ્સ	ફ્રાન્સ	1826
48	પ્રિન્ટીંગ	જ્હોન ગુટેનબર્ગ	જર્મની	1455
49	રડાર	વોટસન વોટ	સ્કોટલેન્ડ	1835
50	રેડિયો	ગુગ્લીએમો માર્કોની	ઇટાલી	1895
51	રેડીયમ	મેરી ક્યુરી	પોલેન્ડ	1898
52	રામન ઈફેક્ટ	સી.વી. રામન	ભારત	1928
53	રેઝર	કીંગ કેમ્પ જીલેટ	USA	1901
54	રેફ્રીજરેટર	જેકોબ પર્કીન્સ	USA	1834
55	રેલ્વે એન્જીન	જ્યોર્જ સ્ટીફન્સ	ઇંગ્લેન્ડ	1825
56	રિવોલ્વર	સેમ્યુઅલ કોલ્ટ	USA	1836
57	રોકેટ	રોબર્ટ ગોડાર્ડ	USA	1926
58	સેફટી પીન	વોલ્ટર હન્ટ	USA	1849
59	સિલાઈ મશીન	ઇસાક મેરીટ સીંગર	USA	1846
60	સોય (સાંધવા માટેની)	વિસેન્થલ	જર્મની	1755
61	સ્ટીમ એન્જીન	જેમ્સ વોટ	સ્કોટલેન્ડ	1765
62	સ્ટીમર	રોબર્ટ ફલ્ટન	USA	1807
63	સબમરીન	જ્હોન હોલેન્ડ	આયરલેન્ડ	1897
64	ટેપ રેકોર્ડર	વાલ્દેમર પોલસેન	ડેન્માર્ક	1898
65	ટેલીફોન	ગ્રેહામ બેલ	USA	1876
66	ટેલીગ્રામ	સેમ્યુઅલ મોર્સ	USA	1837
67	ટેલીવિઝન	જ્હોન લોગી બાયર્ડ	સ્કોટલેન્ડ	1926
68	થર્મોમીટર	ગેલીલિયો	ઇટાલી	1593
69	થર્મોમીટર	ડેનિયલ ફેરનહીટ	જર્મની	1724
70	થર્મોમીટર	એન્ડર્સ સેલ્સીયસ	સ્વીડન	1742
71	થર્મોસ ફ્લાસ્ક	જેમ્સ ડીવાર	સ્કોટલેન્ડ	1892
72	ટોરપીડો	રોબર્ટ વાઈટહેડ	બ્રિટન	1866
73	ટ્રેક્ટર	બેન્જામીન હોલ્ટ	USA	1904
74	ટ્રાન્ઝીસ્ટર	શોકલી	USA	1947
75	ટાઈપ રાઈટર	ક્રીસ્ટોફર શોલ્સ	USA	1868
76	વિમાન	રાઈટ બંધુઓ	USA	1903
77	વેબ સાઈટ (WWW)	ટીમ બર્નર લી	ઇંગ્લેન્ડ	1990
78	એક્સ રે	ડો. રોન્ટજન	જર્મની	1895