આજે વાંચવાનું કોને ગમે છે?
અત્યારે આપણે નવી પેઢીના ટીનેજર છોકરા છોકરીઓને પૂછીએ કે ‘ગુજરાતી ભાષામાં જાણીતાં મેગેઝીન કયાં કયાં છે?’ તો તેમને ભાગ્યે જ કોઈ મેગેઝીનનું નામ યાદ આવશે. કદાચ કોઈકને ‘ચિત્રલેખા’ કે એવું કોઈ મેગેઝીન યાદ આવે. પણ મોટા ભાગનાને ‘જન કલ્યાણ, અખંડ આનંદ, નવનીત સમર્પણ, સફારી, અભિયાન, ગૃહશોભા, કુમાર, ચંપક, ચંદન, ફીલિંગ્સ ……’ આવાં કોઈ મેગેઝીન ભાગ્યે જ યાદ આવશે. એનું કારણ શું?
કારણ કે કોઈને ય આવું બધું વાંચવાની આદત જ પડી નથી. અરે ! આજની પેઢી છાપાં પણ ભાગ્યે જ વાંચે છે. આજના છોકરાઓને મોબાઈલ મળી ગયા પછી, બીજા કશામાં રસ નથી પડતો. બસ, આખો દિવસ ચેટીંગ, ગેઈમ્સ અને અર્થ વગરનાં ગપ્પાં….. એમાંથી જ તેઓ ઉંચા નથી આવતા.
અમારા જમાનામાં અમે ઉપર લખ્યાં એવાં બધાં મેગેઝીનમાંથી જે મળે તે બધાં મેગેઝીન વાંચતા. (આશરે પચાસેક વર્ષ પહેલાંની વાત છે.) અમદાવાદમાં એમ જે લાયબ્રેરી કે બીજી લાયબ્રેરીઓમાં પણ જતા. ત્યાં આવાં બધાં મેગેઝીન અને બધાં છાપાં વાંચવા મળતાં. બધું જ રસપૂર્વક વાંચતા. આવું વાંચવાથી દુનિયા વિશેનું ઘણું જ્ઞાન મળતું. ઈતિહાસ, ભૂગોળ, વિજ્ઞાન, રાજકારણ, રમતગમત, વાર્તાઓ, બાળસાહિત્ય, મનોરંજન એમ ઘણી બાબતો વિષે જાણવા મળતું. અમે નવલિકા અને નવલકથાઓ પણ બહુ જ વાંચતા. અમારી પેઢીને આ બધું વાંચવાનો શોખ હજુ પણ જળવાઈ રહ્યો છે. અમે અત્યારે પણ આ બધાં મેગેઝીન વાંચીએ છીએ.
અત્યારની પેઢી લાયબ્રેરીમાં જતી નથી. એને બદલે તેઓ મોબાઈલ લઈને બેસી જાય છે, કે ક્રિકેટ રમવા કે અર્થહીન ફિલ્મો જોવા ઉપડી જાય છે.
આજની પેઢીને વાંચવાનું ગમતું નથી. લખવાનું તો બિલકુલ જ નથી ગમતું. કોલેજમાં પ્રોફેસર ભણાવે અને બોર્ડમાં લખે, તે પણ તેઓ પોતાની નોટમા લખતા નથી. પરીક્ષા વખતે ય દાખલા વગેરેની લખીને પ્રેક્ટીસ કરવાને બદલે, માત્ર વાંચી જાય છે. નોટીસ બોર્ડ પર નોટીસ મૂકેલી હોય તેને ય ઉતારવાને બદલે મોબાઈલથી ફોટો પાડી લે છે. આમ લખવાની પ્રેક્ટીસ બિલકુલ કરતા નથી. મોબાઈલમાં પણ કોઈને લખવાનું નથી ગમતું, બસ, મેસેજ ફોરવર્ડ કરી દેવાના. આજે માબાપ કે શિક્ષકો પણ છોકરાઓને વાંચવાની કે લખવાની ફરજ નથી પાડતા. આજે ઈંગ્લીશ મીડીયમમાં ભણવાનો ક્રેઝ બહુ જ વધી ગયો છે. ઈંગ્લીશ મીડીયમમાં ભણો, એનો વાંધો નથી, પણ સાથે સાથે ગુજરાતી પણ શીખો તો વધુ સારું. ગુજરાતી નહિ શીખો અને નહિ વાંચો તો, ભવિષ્યમાં ગુજરાતી ભાષાના અસ્તિત્વ ઉપર બહુ મોટું જોખમ છે.
અમારા જમાનામાં અમે ઈંગ્લીશ મેગેઝીનો પણ વાંચતા. Times, Reader’s Digest, Illustrated weekly, India today, Outlook, Fimfare, Femina, National Geographic………..આ બધાં મેગેઝીન બહુ જાણીતાં હતાં. અમે આ બધું વાંચતા. ક્યારેક હિન્દી મેગેઝીનો જેવાં કે ‘સરિતા, હિન્દી ગૃહશોભા, મનોહર કહાનિયાં… વગેરે પર પણ નજર ફેરવતા.
આજે મોટીવેશન, આરોગ્ય અને વ્યવહારુ જ્ઞાનને લગતાં ઘણાં મેગેઝીન અને પુસ્તકો ઉપલબ્ધ છે. આજે આ અધૂ જ સાહિત્ય ઓનલાઈન પણ મળે છે. જરૂર છે એના પ્રત્યે રુચિ કેળવવાની. વાંચવું એ તો બહુ જ સારો શોખ છે. જયારે કોઈની કંપની ન હોય, એકલા એકલા ટાઈમ પસાર કરવાનો હોય ત્યારે પુસ્તકો અને મેગેઝીનો બહુ જ મદદરૂપ નીવડે છે. વાંચવાથી ટાઈમ સરસ રીતે પસાર થઇ જાય છે.
વાંચવાથી જ્ઞાન મળે છે. દુનિયાને વધુ ઓળખતા થવાય છે. સારાનરસાનો વિવેક કેળવાય છે. જીવન કેવું જીવવું જોઈએ, એનું જ્ઞાન થાય છે. માટે વાંચવાની ટેવ તો બહુ જ જરૂરી છે. આશા રાખીએ કે માબાપ છોકરાઓને વાંચવાની ટેવ પાડે.
ડૉ. પ્રવીણ શાહ નો બ્લોગ 